İçindekiler
Babai İsyanı
İsyan Büyük Selçuklu döneminde çıkmış önemli bir isyandır. Baba İlyas önderliğinde ortaya çıkan Babai İsyanı, 1239 yılında meydana gelmiştir. İsyan bastırılsa da etkileri uzun yıllar sürmeye devam etmiştir. Dinsel ve siyasal bir isyan olan Babai İsyanı, Güneydoğu Anadolu’da ortaya çıkan ve baskıcı yönetime karşı duran bir ayaklanma olmuştur. Amasya’da başlayan isyan genişleyerek Orta Anadolu’ya kadar ilerlemiştir.
Babai İsyanının Nedenleri
Yesevilik inancına bağlı olan Baba İlyas inançlarını Anadolu’da yaymak istiyordu. Allah sevgisi ve insan faktörünün bir arada bulunması gerektiğini öğütleyen Baba İlyas’ın çok sayıda takip edeni vardı. Eşitliği de oldukça fazla savunuyordu. Moğol baskılarıyla Anadolu’ya göçen Türkmenler, Selçuklu idarecilerinin baskıcı tutumu nedeniyle batı kesime yerleşemiyorlardı. Halihazırda bu bölgede bulunan Türkmenler ile göç yaparak gelenler arasında anlaşmazlıklar giderek artıyordu. Bu yüzden yeni gelenler alışamayarak fakirliğe sürükleniyorlardı. İki topluluk arasında meydana gelen çatışmalardan ötürü cezayı hep yeni gelen Türkmenler alıyordu. II. Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde yaşanan bu olaylar sonucunda halk giderek kutuplaşıyordu. Baba İlyas’ta fikirleri nedeniyle halk tarafından saygı gösterdiği için giderek popülerliği artıyordu. Türkmenleri örgütlemek için yardımcısı Baba İshak’ı görevlendiren Baba İlyas, ayaklanma için hazırlığını tamamlıyordu. Keyhüsrev ise bu sırada onların üzerine asker gönderiyordu. Bu baskı onları daha da kızdırmıştı.
Babai İsyanı’nın Bastırılması
Halep ve Antep bölgesine gönderilmiş Harezm Türklerinin de Babai İsyanı’na katılmasıyla sayıları giderek artıyordu. Yenilen Selçuklu ordusu Sivas’ı isyancıların eline bırakmak zorunda kalmıştır. Amasya ve Kayseri’yi de eline geçiren isyancıların sıradaki hedefi Konya’ydı. Bu sırada Baba İlyas öldürülmüş ve isyancıların iyice sinirlenmesine yol açmıştı. Kırşehir’e doğru yürüyen Babailer, ordusunun gücünü toplayan Selçuklulara karşı yenilgi almışlardır. 1240 yılında yenilen isyancıların birçoğu öldürülürken Baba İshak’ta idam edildi. Babai İsyanı ile zayıflayan Selçuklu Ordusu, Kösedağ Savaşı’nda durumu zorlaşacaktı.
Babai İsyanının Sonuçları
- Babai İsyan’ı bastırılmış fakat etkileri uzun süre boyunca Selçuklu Devleti’nde kalmıştır. Farklı inançları yüzünden isyan dini bir inanış olma yolunda ilerledi.
- Anadolu’da Baba İlyas’ın fikirlerini yaşatmak için takipçileri zaviyeler kurmuşlardır. Bu inançları Hacı Bektaş Veli’yi de etkileyecekti.
