Dandanakan Savaşı
Tarihe adını yazdırmış bir savaş olan Dandanakan Savaşı, Gazneliler ve Selçuklular arasında yaşanmıştır. Dandanakan bölgesi Serahs ve Merv arasında bulunan önemli bir noktadır. Surlarla çevrili olması ve su kaynağının bulunması stratejik açıdan, sahip olanın kazançlı olacağı bir bölgedir. Bu savaşla birlikte Selçuklu devleti kurulmuş olup, yeni bir tarih yazılacaktır. Camisi ve ribatı bulunan bu bölgede Yakut el-Hamevi’nin yapmış olduğu araştırmalar, rüzgârlar nedeniyle kasabanın kumlarla dolduğunu söyler. Selçuklular, Serahs ve Nesa savaşlarından sonra Gaznelilerin itibarını zedelediler. Bu durumdan faydalanmak isteyen Karahanlı şehzadesinin yapacağı akınlara karşılık Gazneliler, Şah Melik’ten yardım istedi.
Dandanakan Savaşı Hakkında
Savaşın Gelişimi
İttifak sonrasında 50 bin kişilik orduyla Serahsa yürümeye başlayan Gaznelilerin saldırısını duyan, Çağrı Bey, Tuğrul Bey ve Musa Yabgu Serahs’ta toplandılar. Birkaç ileri gelenler Çağrı Bey’den Cürcan ve Cibal taraflarına çekilmesini önerdiler. Çağrı Bey ise bunu reddederek, tekrar başarılı olunabileceğini söyledi. Talhab bölgesinde Selçuklulardan 20 bin kişi Gaznelilerden de 50 bin kişi çarpışmaya girişti. Gaznelilere karşı zor duruma düşen Selçuklular geri çekilmeye karar verdi. Fakat çöl taraflarına gerilerken, Gaznelileri yıpratma politikasına gittiler. Su kuyularını tahrip ederek Gaznelileri geri çekilmeye mecbur bırakmaya çalıştılar. Bunda başarılı olan Selçuklular anlaşmaya karar vererek, savaşı geçici olarak bitirdiler. Buna göre Nesa, Baverd ve Ferava Selçukluların, Nişabur, Serahs ve Merv de Gazneliler de kalacaktı. İki tarafta barış sürecinde daha da güçlenerek bir tarafı devirmek için zaman kazandılar.
Sultan Mesud, Selçukluları Horasandan atmaya kararlıydı. Gücünü tekrardan toplana Sultan Mesud, 100bin kişilik orduyla tekrar harekete geçti. Selçuklular bu durum karşısında İran’a geri çekilme fikrini düşündüler. Çağrı Bey ise buna karşı çıkarak yorgun Gazneliler karşısında başarılı olacaklarını söyledi. Öncü ordu Gaznelilere saldırırken asıl ordu ise çölde bekliyordu. Bir yandan da su kuyularını kapatarak, onları engelliyordu. Bu planlarında başarılı olan Selçuklu ordusu, Gaznelileri su ihtiyacını gidermek için Dandanakan’a yönlendirmiş oldular. Yorgun düşen ve fikir ayrılıklarına neden olan bu planla, Gazneliler ağır darbe almış oluyorlardı. Dandanakan Kalesi önlerinde Gaznelilere son bir darbe indirmek isteyen Selçuklu ordusu, savaşı kazanarak Gaznelileri mağlup etti. Gazneli ordusu savaş yetenekleri ve zekâsıyla Çağrı Bey’e boyun eğdiler. Cesurca savaşan Sultan Mesud ve diğer Selçuklu komutanları ise canlarını kurtarmak için kaçmıştı. Savaştan kazanılan ganimetlerin çoğu askerlere dağıtıldı.
Savaşın Sonuçları
Dandanakan Savaşı ile birlikte Gazneliler yıpranarak yıkılma sürecine girdiler. Selçuklular, Horasan ve İran topraklarını ele geçirerek Büyük Selçuklu Devletini kurdular. Tuğrul Bey yapılan bir toplantıda sultan seçildi ve devleti kardeşi Çağrı Bey ile beraber yönetti. Böylelikle İslamı tüm dünyaya tanıtan Selçukluların yeni başkenti Rey oldu. Ayrıca Abbasi halifesini de Şii Büveyhoğullarından kurtaran Selçuklular, İslam dünyasının siyası lideri olmayı başardılar. Selçuklular kazandığı başarılar ile birçok şehri ele geçirdi.